Χρόνιο Stress Η νευροφυσιολογία πίσω από την ασθένεια

Η μελέτη για τις αντίξοες παιδικές εμπειρίες (Adverse Childhood Experiences Study) είναι πιθανόν η πιο σημαντική μελέτη για την δημόσια υγεία, για την οποία σπάνια γίνεται λόγος.

Το 1985 ο Dr. Felliti, διευθυντής σε μια κλινική για την παχυσαρκία στο San Diego παρατήρησε ότι το 50% των ασθενών έφευγαν από την κλινική, χωρίς να ολοκληρώσουν το πρόγραμμα τους, ενώ ήδη είχαν ξεκινήσει να χάνουν βάρος.

Σε συνεργασία με το Κέντρο Ελέγχου Ασθένειας και Πρόληψης (CDCP) έκαναν έρευνα σε 17000 άτομα. Aρχικά θεμελίωσαν το ΑCE (Adverse Childhood Experiences Study) score, όπου με μια σειρά ερωτήσεων κατέγραφαν τον αριθμό των αντίξοων παιδικών εμπειριών του κάθε ατόμου. Στον όρο αντίξοες παιδικές εμπειρίες, περιέλαβαν τη σωματική ή συναισθηματική κακοποίηση ή παραμέληση, την σεξουαλική κακοποίηση, την οικογενειακή βία, την ψυχική ασθένεια, την κατάχρηση ουσιών ή αλκοόλ από τον γονέα ή την απώλεια ενός γονέα.

Η μελέτη είχε δύο πολύ σημαντικά ευρήματα :

1.  το 87% του πληθυσμού είχε τουλάχιστον 1 ACE score και
2.  όσο υψηλότερο το ACE score τόσο χειρότερη ήταν η κατάσταση υγείας του ατόμου.

Άνθρωποι με υψηλό ACE score είχαν 4.5 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να νοσήσουν από κατάθλιψη, 2.5 φορές μεγαλύτερη να νοσήσουν από ηπατίτιδα, 3.5 φορές μεγαλύτερη να νοσήσουν από ισχαιμική καρδιοπάθεια! (1)

Πώς εξηγούνται όμως αυτά τα κλινικά ευρήματα με βάση τη νευροφυσιολογία; Ας δούμε πιο αναλυτικά τον μηχανισμό με τον οποίο πλήττονται τα όργανα από το stress.

Το αυτόνομο νευρικό σύστημα είναι το τμήμα εκείνο του νευρικού συστήματος το οποίο ελέγχει τις ακούσιες λειτουργίες του οργανισμού και αποτελείται από δύο μέρη, το συμπαθητικό και το παρασυμπαθητικό.

Όταν νιώθουμε απειλή, διεγείρεται το συμπαθητικό νευρικό σύστημα, το οποίο ενεργοποιεί τον άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης-επινεφριδίων. Αυτό που ουσιαστικά ονομάζουμε αντίδραση στο στρες. Το σύστημα αυτό προετοιμάζει το σώμα μας είτε να πολεμήσει τον κίνδυνο είτε να αποδράσει από αυτόν, εκκρίνοντας από τα επινεφρίδια τις ορμόνες αδρεναλίνη και κορτιζόλη.

Η αδρεναλίνη προκαλεί ταχυκαρδία, αύξηση της πίεσης του αίματος, βρογχοδιαστολή, αύξηση της χοληστερίνης, ταχύπνοια, αύξηση της σύσπασης των αγγείων και μείωση της πέψης ενώ η κορτιζόλη μειώνει την ανταπόκριση του ανοσοποιητικού συστήματος και αυξάνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα. Όλη η ενέργεια διοχετεύεται έτσι ώστε να μπορέσει ο άνθρωπος να τρέξει ή να κρυφτεί από την απειλή. Όταν η απειλή πάψει, οι ορμόνες όπως και οι ρυθμοί λειτουργίας των οργάνων επανέρχονται στα φυσιολογικά τους επίπεδα.

Όταν, ωστόσο, η απειλή και τα στρεσογόνα είναι συνεχώς παρόντα, η αντίδραση αυτή παραμείνει ενεργοποιημένη για μακρό χρονικό διάστημα. Και σε ένα παιδί, το τοξικό στρες συσσωρεύεται και μπορεί να καταστρέψει καίριες νευρικές συνάψεις στον αναπτυσσόμενο εγκέφαλου του, ενώ τα όργανα που πλήττονται διαρκώς, εξαντλούν τα ενεργειακά τους αποθέματα.

Σύμφωνα με το Κέντρο για το Αναπτυσσόμενο παιδί του Πανεπιστημίου του Harvard, οι επιπτώσεις για ένα παιδί που βιώνει επαναλαμβανόμενα επεισόδια στρες , φτάνουν ως την ενήλικη ζωή του και προκαλούν βλάβες τόσο στη σωματική όσο και στην ψυχική του υγεία.

Ερευνητές από το Τμήμα Ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου McGill, δημοσίευσαν μια έρευνα στο American Jouranl of Psychiatry to 2017, που φανερώνει ότι οι μακροχρόνιες επιπτώσεις των τραυματικών παιδικών εμπειριών, όπως η σοβαρή κακοποίηση, μπορεί να ευθύνονται για τη μειωμένη δομή και λειτουργία των κυττάρων στον εμπρόσθιο φλοιό του προσαγωγίου του εγκεφάλου. Αυτή είναι μία περιοχή που εγκεφάλου που παίζει σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση των συναισθημάτων και της διάθεσης.(2)

Επίσης μαγνητικές τομογραφίες έδειξαν διογκωμένη την αμυγδαλή, το μέρος εκείνο του εγκεφάλου που λειτουργεί ως το κέντρο του φόβου.

Σε έρευνα έγινε το 2004 σε Αμερικανούς ενήλικες και δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Psycological Medicine, η σωματική παιδική κακοποίηση, η σεξουαλική κακοποίηση και η συναισθηματική παραμέληση συσχετίστηκαν με στατιστικά σημαντικό αυξημένο κίνδυνο νόσησης από μια σειρά από ασθένειες κατά την ενήλικη ζωή. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η παιδική σωματική κακοποίηση συσχετίστηκε με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης παθήσεων του πνεύμονα, πεπτικού έλκους και αρθριτικών διαταραχών. Η σεξουαλική παιδική κακοποίηση συσχετίστηκε με αυξημένο κίνδυνο καρδιακών ασθενειών ενώ η συναισθηματική παραμέληση συσχετίστηκε με αυξημένο κίνδυνο για διαβήτη και αυτοάνοσα νοσήματα. (3)

Άλλη μελέτη που διερεύνησε τη πιθανή συσχέτιση ανάμεσα στις αντίξοες παιδικές εμπειρίες και στα αυτοάνοσα νοσήματα, έδειξε ότι οι αρχικές εισαγωγές στο νοσοκομείο για οποιοδήποτε αυτοάνοσο νόσημα αυξάνονταν όσο αυξανόταν το ACE score. Σε σύγκριση με ανθρώπους που είχαν μηδενικό ACE score, οι άνθρωποι που είχαν ACE score ίσο ή και μεγαλύτερο του δύο, είχαν 70% μεγαλύτερη πιθανότητα να νοσηλευτούν για ιδιοπαθή μυοκαρδίτιδα, 80% μεγαλύτερη πιθανότητα να νοσηλευτούν για μυασθένεια Graves και 100% αυξημένο κίνδυνο για ρευματικές παθήσεις.(4)

Βέβαια, δε σημαίνει ότι όσοι δεν έχουν υποστεί κάποιο σοβαρό παιδικό τραύμα εξαιρούνται από το χρόνιο στρες. Υπάρχουν πιο λεπτοφυείς αλλά εξίσου επιβαρυντικές απειλές και στην ενήλικη ζωή μας,  οι οποίες έχουν να κάνουν με τον σύγχρονο τρόπο ζωής. Τα πολλαπλά ερεθίσματα, ο θόρυβος της πόλης, οι πολλές υποχρεώσεις, το άγχος της οικονομικής επιβίωσης, η χρήση διεγερτικών ουσιών, η έκθεση σε διάφορες μορφές ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας, η έλλειψη επαφής με τη φύση,  διατηρούν το συμπαθητικό σύστημα σε διέγερση.

Σε μελέτη που έγινε το 2012 στο Πανεπιστήμιο Carnegie Mellon, 276 υγιείς ενήλικες εκτέθηκαν σε έναν ιό του κοινό κρυολογήματος και οι ερευνητές παρατήρησαν για 5 ημέρες τα σημεία ασθένειας που ανέπτυξαν. Αυτό που βρέθηκε ήταν ότι όσοι από τους συμμετέχοντες βίωναν μια παρατεταμένη στρεσογόνα κατάσταση, το ανοσοποιητικό τους είχε μειωμένη απόκριση στον ιό. (5)

Προκειμένου να κινητοποιήσουμε θεραπευτικές διαδικασίες στο σώμα, αναγκαία και βασική προϋπόθεση είναι να ενεργοποιήσουμε το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα έτσι ώστε να επανέλθει η ισορροπία συμπαθητικού-παρασυμπαθητικού και να διεγερθούν οι οδοί αυτοίασης του σώματος. Η παρασυμπαθητική μοίρα επικρατεί κατά τις μη στρεσογόνες καταστάσεις και δρα στα όργανα ως εξής: η καρδιά επιστρέφει στους φυσιολογικούς παλμού της, η πίεση του αίματος μειώνεται, ο περισταλτισμός και οι γαστρικές εκκρίσεις αυξάνονται ώστε να λάβει χώρα ολοκληρωμένα η πέψη, τα βρογχιόλια επανέρχονται στο φυσιολογικό τους μέγεθος, η ουροδόχος κύστη συσπάται φυσιολογικά. Το σώμα νιώθει ασφαλές και χαλαρώνει.

Πώς μπορούμε εμείς να διεγείρουμε αυτές τις παρασυμπαθητικές δράσεις, ώστε να διακόψουμε τον κύκλο του στρες; Πολύ βασικές και αποτελεσματικές τεχνικές είναι:

-ολιστικές θεραπείες, ομοιοπαθητική, βελονισμός, βότανα κτλ

-σωματική ψυχοθεραπεία

-διαλογισμός, προσευχή

-επαφή με τη φύση

-τέχνες

-άσκηση, χορός, yoga

-επαρκείς ώρες ύπνου

-διατήρηση σταθερών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα (τακτικά γεύματα με ισορροπία υδατανθράκων-πρωτεινών)

-ικανοποιητικές σχέσεις, υγιείς φιλίες

Χρειάζεται να αλλάξουμε συνήθειες προκειμένου να σπάσουμε το μέχρι τώρα εγκαθιδρυμένο νευροφυσιολογικό μονοπάτι. Χρειάζεται να θυμόμαστε ότι το στρες δε ζει μόνο στο κεφάλι μας. Είναι αποθηκευμένο σε όλο το σώμα μας, στα κύτταρα μας. Μόνο επανεκπαιδεύοντας το σώμα μας και ανοίγοντας ένα καινούριο μονοπάτι διαχείρισης του στρες στο νευρικό μας σύστημα θα μπορέσουμε να πετύχουμε υψηλότερα επίπεδα υγείας και ευεξίας.

Η Ομοιοπαθητική, χρησιμοποιώντας διαλύματα ουσιών αραιωμένα και ενεργειακά φορτισμένα έχει τη δυνατότητα να δρα σε βαθύτερο επίπεδο στον οργανισμό και να βοηθά στη λείανση των επώδυνων ψυχικών τραυμάτων και στην ενεργοποίηση των μηχανισμών αυτοθεραπείας και αυτοίασης του σώματος.

Βιβλιογραφία

1. https://acestoohigh.com/got-your-ace-score

2. “Child abuse affects brain wiring” https://www.mcgill.ca/newsroom/channels/news/child-abuse-affects-brain-wiring-270024

3. Goodwin RD, Stein MB, “Association between childhood trauma and physical disorders among adults in the United States.”Psychol Med. 2004 Apr;34(3):509-20

4. Dube SR. et all, “Cumulative childhood stress and autoimmune diseases in adults.”Psychosom Med. 2009 Feb;71(2):243-50.

5. Sheldon Cohen, Denise Janicki-Deverts, William J. Doyle, Gregory E. Miller, Ellen Frank, Bruce S. Rabin, and Ronald B. Turner. Chronic stress, glucocorticoid receptor resistance, inflammation, and disease risk. PNAS, April 2, 2012 DOI: 10.1073/pnas.1118355109