Με τον όρο φαρμακευτική ρύπανση ορίζεται η μόλυνση του περιβάλλοντος με φαρμακευτικά μόρια και τους μεταβολίτες τους, τα οποία καταλήγουν στους υδροφόρους ορίζοντες, είτε κατά την βιομηχανική παρασκευή τους είτε κατά την οικιακή τους χρήση (έμμεσα μέσω της αποβολής τους από την απεκκριτική οδό των ούρων, των κοπράνων, και του ιδρώτα, και άμεσα μέσω της ρίψης τους στα απορρίμματα).
Η ρύπανση των υπόγειων υδροφόρων οδών αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες απειλές του πλανήτη. Η σημασία τους είναι μεγάλη γιατί εκτός του ότι αποθηκεύουν το νερό, τροφοδοτούν σε σημαντικό βαθμό τα ρυάκια, τα ποτάμια και τους υδροβιότοπους. Δίνουν το 90% του γλυκού νερού και μέχρι στιγμής, το 20% του πόσιμου.(1)
Τα πρώτα εύρηματα φαρμακευτικής ρύπανσης καταγράφηκαν στα τέλη της δεκαετίας του ‘90. Οιστρογόνα τα οποία ανιχνεύτηκαν σε λήμματα αποχέτευσης, προκάλεσαν τη θηλυκοποίηση ψαριών. Η ουσία δικλοφενάκη η οποία είχε δοθεί σε βοειδή για πυρετό σε περιοχές της Ινδίας και του Πακιστάν, προκάλεσε οξεία νεφρική ανεπάρκεια σε γύπες οι οποίοι τράφηκαν από τα αυτά. (2)
Τα δεδομένα από νεώτερες έρευνες συνεχώς πληθαίνουν. Σε μελέτη του Πανεπιστημίου του York ανιχνεύθηκε το αντικαταθλιπτικό φλουοξετίνη σε πληθυσμούς ψαριών, στα οποία προκάλεσε μείωση της όρεξης για τροφή, μία ανεπιθύμητη ενέργεια του φαρμάκου, η οποία έχει καταγραφεί στους ανθρώπους. Μελέτη του Πανεπιστημίου του Gothenburg κατέγραψε ρύπανση από αντιβιοτικά, η οποία προερχόταν από βιομηχανίες, στην Κίνα, την Ινδία, το Πακιστάν, την Κορέα, τη Δανία, τη Νορβηγία και την Κροατία, ένας ακόμα παράγοντας που έχει συντελέσει στην ανάπτυξη στελεχών βακτηρίων ανθεκτικών στα αντιβιοτικά. Επίσης, ανιχνεύτηκε ρύπανση από αντικαταθλιπτικές ουσίες προερχόμενες από εργοστάσια, στην Ελβετία, στο Ισραήλ και την Ισπανία. Σε έρευνα του Πανεπιστημίου του Luneburg στη Γερμανία, το 2012, ανιχνεύτηκαν υψηλές συγκεντρώσεις της αντιδιαβητικής ουσίας μετφορμίνης, που υπερέβαιναν τα περιβαλλοντικά επίπεδα ασφάλειας κατά 50%, σε όλα τα δείγματα νερού που αναλύθηκαν, ακόμα και στο πόσιμο νερό, γεγονός το οποίο σχετίζεται με το μεγάλο ποσοστό συνταγογράφησης της ουσίας. (3)
Όλα τα παραπάνω δεδομένα δεν μπορούν να αμφισβητηθούν, όπως επίσης και οι επιπτώσεις της συσσώρευσης πολυάριθμων φαρμακευτικών ουσιών στην τροφική αλυσίδα, με τελικό βέβαια αποδέκτη της τον άνθρωπο. Σύμφωνα με την αναφορά της περιβαλλοντικής οργάνωσης CHEMtrust στο Ηνωμένο Βασίλειο, 613 φαρμακευτικές ουσίες έχουν ανιχνευθεί το περιβάλλον παγκοσμίως. Επίσης με βάση τη μελέτη αυτή, 23 διαφορετικές ουσίες ανιχνεύθηκαν σε πέρκες στη Σουηδία, μεταξύ των οποίων αντικαταθλιπτικά, αντιβιοτικά, παυσίπονα και αντικαρκινικά, ενώ σε σολωμούς στη Βαλτική ανιχνεύθηκε η ουσία αιθυνυλ οιστραδιόλη, η οποία χρησιμοποιείται για την αντισυλληπτική της δράση. Τέλος, σε δείγματα πόσιμου νερού στη Γαλλία, τη Σουηδία, την Ισπανία και τη Γερμανία εντοπίστηκαν δεκάδες φαρμακευτικά μόρια. (4) Το ποιες θα είναι οι συνέπειες της συσσώρευσης όλων αυτών των ουσιών, στην υγεία του ανθρώπου , είναι κάτι που με ακρίβεια θα μπορέσει να καταγραφεί πολύ μεταγενέστερα.
Δεν μπορούμε παρά να επισημάνουμε την ανάγκη για σύσταση αυστηρότερου ρυθμιστικού πλαισίου σχετικά με την μόλυνση που προκαλούν οι φαρμακοβιομηχανίες κατά τη διαδικασία παραγωγής των φαρμακευτικών μορίων.
Η συνετή και με μέτρο κατανάλωση φαρμακευτικών σκευασμάτων και η συλλογή τους για ανακύκλωση, συνιστούν την ατομική ευθύνη του καθενός μας, στο πλαίσιο της συνειδητοποίησης ότι όταν το περιβάλλον νοσεί, αναπόφευκτα νοσούμε και εμείς οι ίδιοι. Η δημιουργία ενός ευρύτερου δικτύου ανακύκλωσης και η ενημέρωση των πολιτών σχετικά με τις επιπτώσεις τις φαρμακευτικής ρύπανσης αποτελούν καθήκον όλων όσων εμπλεκόμαστε με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στο χώρο της Υγείας.
To άρθρο μου αυτό δημοσιεύτηκε στο περιοδικό της Μ.Κ.Ο «Φαρμακοποιοί του Κόσμου», τον Απρίλιο του 2017
Βιβλιογραφία
1. Δερματάς Δ. “Ρύπανση του Εδάφους και των Υπόγειων Υδροφορέων”, ΕΜΠ
2. Larsson J. “Pollution from drug manufacturing, review and perspective”, Philos Trans R Lond B Biol Sci., v.369, 2014
3. The Scientist Magazine, “Drugging the environment”. August 2015 issue
4. CHEMtrust, “Pharmaceuticals in the environment, a growing threat to our tap water and wildlife”
Αφήστε μια απάντηση